March 20. Truce with Scotland, concluded by indenture for nine years from May 1. London.
O. x. 688. H. v. p. i. 47. |
Treugae, per Novem Annos, cum Rege Scotorum, conclusae.
An. 16. H. 6. Ex Autogr. Penes Camer. Rot. Scot. 16. H. 6. m. 6.
Haee Indentura,
Facta inter Henricum Comitem Northumbriae, Johannem Dominum de Typtot, & Willielmum Lyndwode Custodem Privati Sigilli, Commissarios Christianissimi Principis Henrici, Dei gratiâ, Regis Angliae &c. & Domini Hiberniae, ad Infrascripta sufficienter & legitimè Deputatos, ex parte una, &, Nobiles viros, Alexandrum Dominum de Gordon, Alexandrum Dominum de Mountgomorre, Barones, ac, circumspectos viros, Magistrum Johannem Methven Praepositum Ecclesiae Collegiatae de Lynclouden, & Johannem Vausse Scutiferum, Commissarios Illustris Principis Jacobi, Dei gratiâ, Regis Scotorum, ad Infrascripta etiam sufficienter & legitimè Deputatos, ex Parte altera,
Prout ex eorum Commissionum Literis,
Quarum Tenores sequuntur & sunt tales,
Henricus, Dei gratiâ, Rex Angliae &c. & Dominus Hiberniae, omnibus, ad quos praesentes Literae pervenerint, Salutem.
Sciatis quòd, de avisamento & assensu Concilii nostri, Assignavimus, Deputavimus, & Constituimus carissimum Consanguineum nostrum Henricum Comitem Northumbriae, ac dilectum & fidelem nostrum Johannem Dominum de Typtot, necnon dilectum Clericum nostrum Magistrum Willielmum Lyndwode Custodem Privati Sigilli nostri, & Duos eorum, Commissarios nostros speciales,
Ad Conveniendum, Nomine nostro, cum Commissariis & Nunciis Jacobi Regis Scotorum Consanguinei nostri carissimi, consimilem seu sufficientem Potestatem habentibus,
Ac de & super Treugis & Guerrarum Abstinentiis, tàm per Terram, quàm per Mare, inter Nos & praefatum Consanguineum nostrum Regem Scotorum, pro Nobis, & Successoribus nostris, Regnis, Terris, Dominiis, & Subditis nostris, & utriusque nostrûm, sub Modis, Formâ, & Conditionibus, & ad Tempus, de quibus inter dictum Consanguineum nostrum Regem Scotorum, ejusve Commissarios & Nuncios, ac praefatos nostros Commissarios conveniri ac concordari poterit, Communicandum, Tractandum, Ineundum, Concordandum, & finaliter Concludendum,
Caeteráque omnia alia & singula Faciendum, Expediendum, & Excercendum, quae in Praemissis & circa ea necessaria fuerint seu quomodolibet oportuna, etiam si Mandatum exigant magis speciale;
Promittentes, in verbo Regio, Nos Ratum, Gratum, & Firmum habituros quicquid per dictos Commissarios nostros, Tres, aut Duos eorum, Nomine nostro, Actum sive Gestum fuerit in Praemissis, seu aliquo Praemissorum.
In cujus rei Testimonium has Literas nostras fieri fecimus Patentes.
Teste meipso apud Westmonasterium, Vicesimo die Martii, Anno Regni nostri Sextodecimo.
Per Breve de Privato Sigillo.
Sturgeon.
Jacobus, Dei gratiâ, Rex Scotorum, universis & singulis, ad quorum Notitiam praesentes Litterae pervenerint, Salutem.
Sciatis quòd, de avisamento & assensu Concilii nostri, Deputavimus & Constituimus, dilectos Consanguineos nostros, Alexandrum Dominum de Gordon, Alexandrum Dominum de Montgomery, Barones, dilectum Clericum & Secretarium nostrum Magistrum Johannem Methven Praepositum Ecclesiae Collegiatae de Lynclovden, & Johannem Vausse Scutiferum, Tres, & Duos eorumdem, Commissarios & Nuncios nostros speciales,
Ad Conveniendum cum Commissariis seu Deputatis, Serenissimi Principis, Henrici Regis Angliae &c. Consanguinei nostri Carissimi, consimilem seu sufficientem Potestatem habentibus, ad quemcumque Locum, de quo inter eosdem Commissarios utriusque Partis convenientiùs poterit concordari,
Ac de & super Treugis, seu Guerrarum Abstinentiis, tàm per Terram, quàm per Mare, inter Nos & praefatum Consanguineum nostrum, pro Nobis, & Successoribus nostris, Regno, Terris, Dominiis, & Subditis nostris, & utriusque nostrûm, sub Modis, Forma, & Conditionibus, & ad Tempus, de quibus inter dictum Consanguineum nostrum, ejusve Commissarios, ac praefatos nostros Commissarios conveniri ac concordari poterit, Communicandum, Tractandum, Ineundum, Concordandum, & finaliter Concludendum Nomine nostro,
Ac caetera omnia alia & singula Faciendum, Expediendum, & Excercendum, quae in Praemissis & circa ea necessaria fuerint seu quomodolibet oportuna, etiam si Mandatum exigant magis speciale;
Promittentes, in verbo Regio, Nos Ratum, Gratum, & Firmum habituros quicquid per dictos Commissarios nostros, Tres, aut Duos eorumdem Nomine nostro Actum sive Gestum fuerit in Praemissis, seu aliquo Praemissorum.
In cujus Rei testimonium has Literas nostras sub Magno Sigillo nostro fieri fecimus Patentes, apud Edynburgh, ultimo die Mensis Novembris, Anno Domini Millesimo, Quadringentesimo, Tricesimo septimo, & Regni nostri Primo.
Satis liquet,
Testatur quòd praedicti Commissarii, in vim Potestatum & Commissionum eis per praedictos Reges attributarum, inierunt, concordârunt, & concluserunt, ineunt, concordant, & concludunt bonas, firmas, & indubias, & inviolabiles Treugas, & Guerrarum Abstinentias, seu Sufferentias; videlicet,
Per Terram particulares, occasione Exceptionum, ab utraque Partium, prout inferiùs describitur, factarum,
Et per Mare Generales,
Pro dictis Regibus, eorumque Haeredibus, & Successoribus, ac Regnis, Terris, Dominiis, Vassallis, Ligeis, & Subditis eorum quibuscumque,
Duraturas, ab Ortu Solis Primi Diei Mensis Maii proximò futuri, per Novem Annos extunc plenariè complendos (videlicet) usque ad Ortum Solis Primi Diei Mensis Maii, quod erit Anno Domini Millesimo, Quadringentesimo, Quadragesimo Septimo.
Quibus quidem Treugis, Guerrarum Abstinentiis, Sufferentiisve durantibus, Concordatum est, hinc & inde, quòd uterque dictorum Regum, & quilibet Successorum suorum, cessabit & cessari faciet per Se, Vassallos, Ligios, & Subditos suos quoscumque, omnes Captiones, Apprehensiones, sive Prisas Bonorum, Villarum firmatarum, Castrorum, Fortalitiorum, & aliorum Locorum quorumcumque, necnon omnes Invasiones, Depraedationes, Rapinas, Pillarias, Roberias, Incendia, Demolitiones Domorum & Murorum, Prostrationes Arborum, tàm portantium Fructus quàm aliarum quarumcumque, per omnia Regna, Terras, Dominia, seu Loca quaecumque alteri eorum Regum Subdita, Subjecta, seu quoquo modo pertinentia, ac omnia alia & singula Facta Guerrae, tàm per Terram (salvis locis inferiùs exceptis) quàm generaliter per Mare;
Excipitur autem a praesentibus Treugis,
De Terris praefati Serenissimi Principis Henrici, Dei gratiâ, Regis Angliae &c. tota illa Portio de Regno Angliae, quae est ex parte Australi Montis Sancti Michaelis, quae est in Cornubia, usque Mare,
De Terris, praefati Serenissimi Principis, Jacobi Regis Scotorum tota illa Pars Regni Scotiae, quae est ex parte Boriali Fluminis de Sory, inter Moraviam & Rossiam, usque Mare.
Item, quòd nullus praedictorum Regum, aut Successorum suorum supradictorum, Treugis durantibus, portabit, faciet, inferet, nec a Vassallis, Ligeis, & Subditis suis quibuscunque portari,
fieri, aut inferri permittet alteri eorumdem Regum, in Regnis, Terris, Dominiis, seu Locis quibuscumque ipsorum, alteri Regi Subditis, & Subjectis, seu quoquomodo pertinentibus, vel aliàs, per Terram (salvis praeexceptis) aut per Mare, Guerram, Molestiam, Nocumentum, Invasionem, Dampnum, sive Gravamen.
Item, quòd, si, durantibus dictis Treugis, seu Guerrarum Abstinentiis, sive Sufferentiis, contingat aliquos cujusvis dictorum Regum aut Successorum suorum Ligeos sive Subditos (cujuscumque Statûs, Gradûs, sive Conditionis, etiam si Mercatores, Peregrini, vel Piscatores fuerint) Navigando ex causa licita & rationabili quacumque, & praesertim Mercandisandi, Peregrinandi, seu Piscandi, vi Tempestatis aut Ventorum impellente, applicari in aliquo Portuum vel Loco alio alterius Partis, non licebit alteri Parti, aut ejus Subditis, per se, vel alios, ipsos aut eorum Naves vel Bona capere; sed licebit eisdem, sic Impulsis, aut ex aliâ justâ, necessariâ, seu rationabili Causâ ad Terram venientibus, ut praefertur, & debent, unà cum eorum Navibus & Bonis, liberè ab hujusmodi Portu Locove alio, quamcitiùs commodè valeant, recedere absque impedimento quocumque, per alteram Partem sibi dando; non obstantibus Privilegiis, Libertatibus, sive Immunitatibus quibuscumque, per quoscumque priùs Concessis & Indultis; &, si aliquid Factum vel Attemptatum fuerit in contrarium praesentium Treugarum, Illud legitimè reparabitur, ad pristinum & debitum Statum, per Partem illam, ex quâ seu per cujus Subditos sic Attemptatum fuerit, absque contradictione seu difficultate quacumque.
Item, si interim contingat aliquem seu aliquos Ligeum vel Ligeos unius Partis vel alterius, Naufragium passos aut notoriè Infirmos, aut Victualibus carentes, ad Terram applicare, aut in Terrâ, sine culpâ eorum, fraude, vel malo ingenio, seu aliàs, Dimissos seu Relictos, post applicationem hujusmodi Nautis recedentibus, licebit eisdem, & eorum cuilibet, cum Literis Testimonialibus, sibi, sub moderatis expensis, absque difficultate concedendis, Portus Villae, vel Communitatis, alteriusve loci ubi applicuerint, sine aliis Literis Salvi Conductûs in recenti, cum omni festinatione accommoda, ad Partes proprias salvò & securè transire; proviso tamen quòd interim Regi, Regno, aut Ligeis Praejudicialia non attemptent seu procurent.
Item, quòd, si, eisdem durantibus Treugis, contingat aliquem vel aliquos, alterutrius dictorum Regum non Subditum sive non Subditos, Navem vel Naves, Personam vel Personas, Mercandisas, Res, seu Bona quaecumque alicujus Subditorum dictorum Regum Capere, & Eam, Eas, vel Ea in Terram vel Portum alicujus ipsorum Regum Adducere, quòd non licebit alicui Regum ipsorum, nec alicui Subdito vel Ligeo alicujus ipsorum, seu alteri, infra Regnum ipsum moranti, Navem vel Naves, Personam vel Personas, Mercandisas, Res, seu Bona hujusmodi, sic Capta & Adducta, Emere seu quovis modo ad utilitatem suam propriam Receptare, absque consensu Ejus vel Eorum ad quem vel quos Bona hujusmodi ante ipsorum Captionem verè pertinebant;
Quòd, si, per aliquem praedictorum, quicquam in contrarium hujus Ordinationis factum vel attemptatum fuerit, tunc Personae Bonaque ipsa, sic Empta vel Receptata, Illi vel Illis, ad quem vel quos, ante Captionem hujusmodi Bona verè pertinuerunt (dolo, fraude & malo ingenio quibuscumque cessantibus, Restituantur eo modo quo restitui deberent si a Subdito vel a Subditis alicujus Regum praedictorum caperentur; & nichilominus sic Attemptans, tanquam Violator harum Treugarum, per ipsum, ad quem spectat, acerimè Puniatur.
Item, si, praesentibus Treugis durantibus, Navis aliqua alterius Regnorum praedictorum vi Tempestatis, vel aliâ rationabili de Causâ, in praesentibus Treugis contentâ, in aliquem Portum vel Locum alium alterius Regnorum hujusmodi impellatur vel accedat, quòd non licebit alicui dictorum Regum, nec alicui Subditorum suorum, Navem ipsam, Personam, vel Personas, Mercandisas, Res, seu Bona, in eadem existentes vel existentia, integraliter vel in parte Arestare vel Detinere ob aliquod Debitum singulare cujusvis Regum praedictorum, seu Subditorum, vel Subditi alterius eorumdem; quòd, si in contrarium hujus Ordinationis quicquid a quocumque Attemptatum fuerit, sic Attemptans, etiam tanquam Violator Treugarum, Puniatur ut supra:
Et, nè Creditor quivis hujusmodi suâ in hac parte Justitiâ defraudetur, si pro Debito suo prosequi voluerit, habebit sine difficultate Literas salvi Conductûs a Guardiano vel Guardianis Marchiarum unius Partis vel alterius, ut opus erit, ad finem Prosequendi pro Justitiâ suâ coram Conservatoribus Treugarum
vel Deputatis eorum illius Partis, infra cujus Districtum moratur ipse Debitor Principalis; contra quem si Creditor, sic Prosequens, per Confessionem Partis, per Testes, Instrumenta, aliave Documenta legitima obtinuerit, & Debitum ipsum sufficienter probaverit, Condemnabitur idem ipse Debitor, non solùm in Sorte Principali, set in Expensis legitimis Dampnis & Interesse, quae Creditor hujusmodi fecerit & perpessus fuerit occasione non Solutionis Debiti antedicti.
Item, quòd, si, durantibus Treugis ipsis, contingat aliquam Navem alterius Regnorum praedictorum, onustam Personis, Mercandisis, Rebus, aut Bonis aliis, in aliquo loco Maris aut in Terra, propè aliquod vel in aliquo Regnorum praedictorum, Naufragium Pati aut Rumpi, & aliqua Personarum existentium in Navi, sic Naufragium passâ vel ruptâ, Superstes remanserit (cessantibus in ea parte dolo, fraude, vel malo ingenio quibuscumque) Mercandisae, Res, & Bona quaecumque, de dicta Navi Projecta, sive ex eadem Extracta, vel in Mari Collecta, vel ad Terram Venientia, seu aliàs quovis modo Recepta & Salvata, per Eos, ad quorum manus Mercandisae, Res & Bona hujusmodi primò devenerunt, nullatenus Dissipentur, Diminuantur, Alienentur, Dividantur, nec quovis modo Subtrahantur, aut Concelentur, set integra, sine diminutione principali quacumque, Gubernatori illius Dominii sive Loci, in quod vel in quem dicta Bona devenerint, seu ejus Deputato, fideliter & sine fraude liberentur atque tradantur, ad usum & utilitatem Illius vel Illorum, ad quem vel quos Bona ipsa, Rei veritate inspectâ, pertinere noscuntur, Conservanda: Cui vel quibus, infra spatium unius Anni, a tempore notitiae Naufragii vel Rupturae Navis hujusmodi computandum, licebit, pro Recuperatione & Restitutione Rerum, Mercandisarum, & Bonorum hujusmodi, Prosequi coram Judice in ea parte competenti; quae Bona sic Prosequenti vel Prosequentibus realiter & effectualiter Tradi, Liberari, & Restitui debent; solutis tamen & refusis Expensis & Sumptibus rationabilibus, factis circa Collectionem, Salvationem, & Conservationem Bonorum eorumdem; Proviso semper quòd Persona vel Personae, Superstes vel Superstites ex eadem Navi, ad Terram venientes, ad Statum, juxta Effectum & Tenorem praesentium Treugarum, liberè dimittantur.
Item, si interim Navis aliqua, unius vel alterius Partis, Personis, Rebus, Mercandisis, aut Bonis onusta, applicuerit rupta in Portum aliquem vel Locum alium alicujus Regnorum praedictorum, pro qua Reficienda Navem ipsam, Personas, Merces, Res, & Bona contenta in eadem, oporteat in Terram deponi, quòd in hoc Casu Personae, Merces, Res, & Bona ipsa, sic Deposita, absque impedimento & sine Solutione Custumae cujuscumque, in eandem Navim, cùm Refecta fuerit, vel in aliam reponantur, & liberè abducantur; Proviso tamen quòd pro Mercibus, Rebus, Bonis, & Mercandisis ibidem venditis Custumae & caetera Deveria, in ea parte debita, fideliter exsolvantur.
Item, quòd, durantibus dictis Treugis, non licebit cuiquam Subditorum alicujus Regum memoratorum, aut alicui alteri Inhabitanti Regnum, Terras, Dominia, seu Loca alterius eorumdem, per Se, vel per alium, quascumque Lanas aut Pelles lanutas Emere vel alio modo recipere, de uno Regno in aliud ipsorum, per Terram, vel per Mare, vehendas, auferendas, aut asportandas; Sed Lanae ipsae & Pelles lanutae, prout aliàs pro eis ordinatum & dispositum est, absque fraude malove ingenio quocumque, Disponantur secundum Leges, & Consuetudines alterutrius Regnorum praedictorum.
Item, quòd, si eisdem durantibus, contingat aliquam Navem, alterius Regnorum seu Dominiorum hujusmodi, Mercandisis onustam, cum Personis in ea contentis, per Mare, pro Victualibus habendis, ad aliquem Locum alterius eorumdem declinare, in casu quo sic Declinans non habeat Pecunias pro hujusmodi Victualibus promptè solvendas, set per Venditionem Mercium & Mercandisarum licitarum pro ipsis Victualibus satisfacere voluerit, quòd tunc liceat Personis hujusmodi aliquas de Mercandisis suis Vendere (videlicet) pro quantitate Victualium Personis adtunc existentibus in dicta Navi necessariorum, Precio quo inter Partes concordari & conveniri poterit; Ita tamen quòd Custumae & caetera Deveria, alteri ipsorum Regum pro Mercibus & Mercandisis sic Venditis debita, fideliter exolvantur, & quòd caeterae Mercandisae, in eadem Navi remanentes, eis, ad quos pertinent, liberè remaneant quo voluerint asportandae.
Item, quòd, si pro tempore praesentium Treugarum contigerit aliquem ex Personis, superius memoratis, unius Partis aut alterius, contra Vim, Formam, & effectum Praesentium Treugarum Capi, Spoliari, seu Depraedari
Mercandisis, Bonis, aut Rebus suis per Ligeos, Subditos, seu Subjectos alterius Partis eorumdem, licebit eidem sic Capto, Spoliato, seu Depraedato Prosequi & Convenire, ad effectum (videlicet) Restitutionis seu Recuperationis sibi fiendae, non solum ipsos Principales capientes, spoliantes, seu depraedantes, verum etiam Illos, ad quorum manus Mercandisae, Res sive Bona sua devenerint, necnon Illos qui Malefactores, Spoliatores, seu Praedones hujusmodi scienter receptaverint, ac Civitates, Villas & Communitates Portuum & aliorum Locorum, in quibus hujusmodi Mercandisae, Res, sive Bona, contra praesentes Treugas sic, ut praefertur, Capta, Recepta, fuerint Vendita, sive Distributa.
Item, quòd si, Treugis istis durantibus, contingat aliquid contra Vim, Formam & Effectum earumdem Subditis alicujus dictarum Partium super Mare attemptari, licebit Illi vel Illis, contra quem aliquid sic fuerit attemptatum, petere & obtinere Reparationem seu Restitutionem Attemptatorum hujusmodi coram Conservatoribus earumdem Treugarum aut Gardianis Marchiarum, prout magis sibi videbitur expedire.
Item, si aliqui de una parte capiant aliquod Fortallitium super aliam Partem, Ipse, super & adversus quem hujusmodi Fortallitium captum fuerit, poterit illud Recuperare per viam Facti vel aliter quoquo modo, prout melius poterit, & etiam poterit Punire Malefactores in ea parte secundùm exigentiam Casûs: & tenebuntur Conservatores Partis illius, cujus Subditus Fortallitium hujusmodi ceperit, Succurrere & Juvare ipsum, super & adversus quem hujusmodi Fortallitium Captum fuerit, ad ipsum Recuperandum quamcitiùs & quàm diligentiùs poterit, Sumptibus ipsius Partis Offendentis: vel, si magis placuerit, ipse super quem hujusmodi Fortalitium Captum fuerit, Requirere poterit & Summare Regem & Conservatores alterius Partis, seu eorum Deputatos, quòd sibi Reddi faciant & Restitui dictum suum Fortalitium, & illos, qui Fortalitium hujusmodi ceperint Puniendos; quod ipsi pro Posse facere & perimplere tenebuntur absque fraude, dolo, aut malo ingenio.
Item, Concordatum est quòd, si aliqui ex Vassallis Ligeis aut Subditis unius Partium praedictarum Deliquerint in Territorio alterius Partis, liceat Parti, in cujus Territorio sic Deliquerint, ipsos Capere & Punire secundùm Leges Patriae in qua Deliquerint & exigentiam Delicti per ipsos commissi seu perpetrati; Si verò illi sic Capti non fuerint, ut praemittiur, set se retraxerint in Dominium ipsius Regis cujus sunt Subditi, Conservatores illius Partis requisiti tenebuntur Liberare Personas hujusmodi Malefactorum puniendas, ut praefertur, Conservatoribus alterius Partis hoc requirentis, aut eorum Deputatis in Marchia ubi Deliquerint; Si verò iidem Malefactores se occultaverint, latitaverint, seu effugerint, ita ut Capi non possint, Rex, cujus Subditi extiterint, debet eos mox pro perpetuo Forbannire ab omnibus Locis suae Ditioni subjectis, quos extunc nullo unquam tempore Restituet, neque permittet ingredi vel Inhabitare Loca, ut praefertur, suae Ditioni subjecta, nisi Malefactores ipsi prius subierint Justitiam, & plenè Satisfecerint alteri Parti, contra quam sic attemptaverint, de Attemptatis hujusmodi sive Delictis per ipsos ut praefertur perpetratis; Et, licet aliquis talis Malefactor sic Bannitus fuerit, seu absque Bannitione sic ut praefertur Captus extiterit, nihilominus tenebuntur Conservatores Partis illius, cujus idem Malefactor Subditus extiterit, Reparare Attemptata de Bonis hujusmodi Malefactoris, quatenus se extendere poterunt; Si verò idem Malefactor, sic captus sive deprehensus, non habeat in Bonis undè satisfacere valeat in hoc casu, eo gravius punietur & luet in Corpore, Et quicumque Malefactorem hujusmodi scienter Receptaverit, Celaverit, aut Consilium ei dederit, Auxilium, seu Favorem, ad eandem in Omnibus Satisfactionem & Poenam tenebitur, ad quam faciendam & subeundam teneretur hujusmodi Malefactor si posset apprehendi.
Item, quòd, si (quod absit) aliquid in contrarium Praemissorum seu praesentium Treugarum aut alicujus Partis earumdem per Terram (Exceptis priùs Exceptis) sive per Mare fieri vel attemptari contigerit, per hoc tamen praesentes Treugae non erunt, censebuntur, aut reputabuntur Ruptae, Fractae, vel Adnullatae; set nichilominus in suo Robore permanebunt & Vigore, nec Guerrae pro eo fieri debent ab una Parte vel ab altera, nec Prisiae Personarum, nec Destructiones sive Captiones Bonorum, nec Obsidiones Villarum aut Castrorum aut Fortallitiorum, nec Homicidia, Murthra, aliave quaecumque in contrarium Praemissorum, a quocumque attemptari sive committi; sed Reparabuntur & Reponentur in Statum pristinum & debitum Maleficia, Attemptata, & Interprisiae hujusmodi quaecumque per Conservatores & Commissarios illius
Partis, cujus Subditi sic attemptaverint, offenderint, seu malefecerint, vel aliàs secundùm modum superius recitatum; qui verò contra fecerit (videlicet) Movendo Guerram, seu Obsidendo, Invadendo, aut Capiendo Villas vel Fortalitia, aut Faciendo Homicidia sive Murthra, propter aliquod Attemptatum ex Parte altera, aut praeter Auctoritatem & Decretum Conservatorum, faciendo Prisias Personarum, aut Destructiones seu Captiones Bonorum, eo ipso cadat a Causa sua, & nichilominus punietur juxta Delicti sui exigentiam, ac Restituet & Reparabit alteri Parti omne illud in quo etiam laeserit & ceperit ab eadem.
Item, quòd, si aliquis Subditorum unius Regum praedictorum Contrahat vel quasi, seu Delinquat vel quasi, infra Regnum, Terram, sive Dominium illius ex Regibus cujus idem Contrahens vel Delinquens est Subditus, & extunc pro vitanda Justitia Se subtrahat & effugiat in Locum quemcumque Subditum sive Subjectum alteri ex eisdem Regibus cujus Subjectus non extiterat, & illic deveniat Homo ligius illius Regis, nichilominus compelletur ad Respondendum, & Satisfaciendum, ac Subeundum Justitiam de Debito seu Delicto suo hujusmodi coram Conservatoribus Treugarum utriusque Partis seu eorum Deputatis, aequè ut Satisfacturus & Subiturus fuisset si permansisset sub Fide & Ligeantia illius Regis cujus Terram & Dominium effugit; si verò in sola Fuga praesteterit, nec tamen devenerit Homo ligeus illius Regis in cujus Terram sic confugit, eo Casu Remittetur & Restituetur illi Parti cujus Ligius & Subditus fuerat, pro Justitia de eo prout sibi videbitur facienda; si verò aliquis Subditorum unius Regum praedictorum se Subtrahat in Regnum seu Dominium alterius tanquam Fugitivus, Proditor, aut Rebellis, & ibidem recipiatur sub assecurantia aut salvo Conductu, Rex ille, seu ejus Gardianus, vel ejus Deputatus, in cujus Regno hujusmodi Fugitivus seu Malefactor sic receptatur & assecuratur, requisitus super hoc per alium Regem, seu ejus Gardianum, aut Deputatum, tenebitur, infra Quadraginta Dies post Requisitionem hujusmodi sequentes, Omnem Assecurantiam & Salvum Conductum hujusmodi Fugitivo concessum Revocare & Adnullare, & Ipsum, ut superiùs est expressum, Remittere & Destinare; & quamquam talis Proditor aut Rebellis offerat Parti, ad quam taliter subterfugit, Juramentum Ligeantiae seu Fidelitatis, in hoc Casu non recipietur ad Ligeantiam seu Juramentum quousque Quadraginta Dies lapsi fuerint post Oblationem hujusmodi Juramenti & Ligeantiae taliter factam.
Item, quòd, si, praesentibus Treugis durantibus, nichilominus aliqui Subditorum unius dictorum Regum de Facto vadant in Auxilium Hostium sive Adversariorum alterius ipsorum Regum, licebit illi Regi & Subditis suis, adversus Quem & in cujus Hostium seu Adversariorum Auxilium sic transierint, ipsos eundo, manendo, seu redeundo Deprehendere, praesentibus Treugis non obstantibus.
Item, ut Treugae praedictae eo firmiùs & meliùs Conserventur, quo cuilibet ex Subditis Partium praedictarum Conqueri volenti liberior pateat Facultas Justitiam suam Prosequendi, Concordatum est quòd, si aliquis ex Subditis alicujus Partium praedictarum quicquam Depraedatus fuerit seu attemptaverit infra Marchias aut Terram alterius Partis, & post Depraedationem hujusmodi seu Attemptatum Fugiendo revertatur in Marchias sive Terram illius Partis cujus est Subjectus, licebit illi, contra quem sic attemptaverit, in recenti (videlicet) infra Sex Dies computando a tempore Delicti sic attemptati sive commissi, Auctoritate praesentis Concordiae, absque aliis Literis de salvo Conductu, Prosequi illum Malefactorem, & ipsum sic Prosequendo intrare salvò & securè Marchiam sive Terram in quam idem Malefactor se retraxerit; vel, si sibi meliùs videbitur, poterit, infra praedictos Sex Dies, vel etiam quandocumque postea, adire unum ex Gardianis Marchiarum alterius Partis vel ejus Deputatum; & idcirco Concordatum est quòd tàm Gardiani Marchiarum Angliae versus Scotiam, quàm Gardiani Marchiarum Scotiae versus Angliam, dare poterint bonas & sufficientes Literas de Salvo Conductu (videlicet) quilibet Gardianorum unius Partis hujusmodi Literas de Salvo Conductu Subditis alterius Partis pro veniendo & prosequendo Justitiam suam penes Regem, seu Concilium suum, aut Conservatores illius Partis, per cujus Subditum seu Subditos dicit se Laesum, factâ primitùs Fide per eum coram ipso Gardiano quòd (omni dolo, fraude, & malo ingenio cessantibus) ad hoc solùm petit hujusmodi Literas de salvo Conductu, ut, juxta quod praefertur, prosequatur Causam & Justitiam suam, & quòd eas efficaciter, quantum
in se est, prosequetur & prosequi intendit.
Item, quòd, durantibus praesentibus Treugis, non admittentur nec recipientur ad Officia, nec super Assisas, nec ad perhibendum Testimonium Personae Infames, Rebelles, Fugitivi, Proditores unius Partis vel alterius, aut Convicti per Assisam; sed boni, fideles, justi, fidedigni, & insuspectae Personae.
Item, quòd, durantibus Treugis hujusmodi, Gentes unius Partis vel alterius non ingrediantur Terras, Boscos, Nemora, Forestas, Warennas, Loca, vel Dominia quaecumque alicujus Subditi alterius Regum praedictorum, causâ Venandi, Piscandi, Aucupandi, Disportum aut Solatium aliquod in eisdem Exercendi, aliáve quacumque de causa, absque Licentiâ Ejus vel Eorum, ad Quem vel Quos Locus vel Loca ipsa pertinet aut pertinent, seu Deputati sui, petitâ primitùs & obtentâ; &, si contingat Bestias seu Animalia alicujus Subditi alterius Partis ingredi, aut Gramen & Herbam ibi crescentem depascere, alióve modo Illi, cujus est Solum, Injuriam sive Dampnum inferre, quòd ab hoc Neuter Partium hujusmodi Dampnum sive Injuriam sibi factam propriâ auctoritate ulciscatur, set id, quod Malefactum est, secundùm Legem & Consuetudinem, observatas in Partibus ubi Dampna & Injuria talia facta sunt, efficaciter emendabitur ut est justum.
Item, ut eo fortiùs & securiùs Treugae praesentes & inviolabiliùs observentur, quo bonis Provisionibus roboratae fuerint & vallatae, Provisum est hinc & inde quòd, attentâ aetate tenerâ illustris Principis Jacobi Regis Scotiae moderni, Magnates dicti Regni Scotiae, necnon Conciliarii quicumque ipsius Regis, ad Sacrosancta Dei Evangelia, coram eis posita & tacta, Jurabunt quòd praesentes Treugas, cum Omnibus & Singulis Capitulis & Articulis earumdem, bonâ Fide, absque dolo, fraude, malove ingenio quocumque, observabunt, & per alios, quantum in eis est, observari facient, & quòd nullo usquam tempore Durationis earumdem Treugarum, per Se, vel per alios, clàm vel palàm, directè vel indirectè, eas in aliqua sui parte violabunt, nec violari facient aut permittent:
Et consimile Juramentum praestabunt Omnes & Singuli Guardiani Marchiarum unius Partis & alterius praesentes & futuri, ac Omnes Viri Notabiles prope dictas Marchias, & in eisdem, a Villa de Novo Castro in Anglia ex una Parte, & a Villa de Edynburgh in Scotia Inhabitantes Parte ex altera:
Quod quidem Juramentum Omnium & Singulorum praedictorum fieri debet, publicè & solemniter, citra Primum Diem Mensis Maii proximò futurum,
Dominorum (videlicet) Procerum & Magnatum ac Conciliariorum Regis Scotiae, & Guardianorum Marchiarum suarum in manibus ejusdem Regis, vel Commissariorum suorum ad hoc Deputatorum,
Gardiani autem vel Gardianorum Marchiarum Angliae in manibus Regis Angliae, vel Commissariorum suorum ad hoc Deputatorum,
Caeterorum verò ex una Parte vel ex alterâ, prope Marchias, ut praefertur, Inhabitantium, in manibus Guardianorum Marchiarum earumdem; Anglicorum (videlicet) in manibus Guardianorum Marchiarum Angliae, Scottorum in manibus Guardianorum Marchiarum Scotiae:
Nomina autem eorum, qui sic juraverint, infra Mensem, post praestationem ejusdem Juramenti, certificabuntur alterutrim auctenticè Guardianis Singulis Marchiarum praedictarum, ut apud ipsorum Singulos Nomina sic Jurantium maneant de Recordo.
Item, Concordatum est quòd utraque Partium publicari faciet & Notificari dictas Treugas Subditis suis, citra Primum Diem Mensis Maii proximò futurum;
Et sunt & erunt Conservatores Treugarum praedictarum pro dictis Regibus, & eorum Regnis, Terris, Dominiis, ac Locis, & Personis quibuscumque eis Subjectis, tàm per Terram (Exceptis Praeexceptis) quàm per Mare; videlicet,
Pro Parte dicti Henrici Regis,
Avunculus suus Humfridus Gloucestriae,
Et Consanguineus suus Johannes Norffolciae,
Duces:
Ricardus Sarum,
Henricus Northumbriae,
Et Radulphus Westmerlandiae,
Comites:
Johannes de Graystoke,
Et Thomas de Dacre,
Barones:
Radulphus Gray,
Johannes Bertram,
Robertus Ogle,
Christoferus Corwin,
Christoferus Moresby,
Henricus Fenwyk,
Et Willielmus Swynbourn,
Milites:
Omnes Admiralli Maris praedicti Regis Henrici,
Et Custodes Marchiarum Angliae versus Scotiam,
Pro Parte verò praedicti Regis Jacobi,
Archebaldus Dux Turoniae Comes de Dowglas,
Jacobus Comes de Angusia,
Alexander Comes de Crawfurd,
Jacobus Comes de Anendale,
Alexander Dominus de Gordon,
Walterus Dominus de Drilton,
Thomas Dominus de Somervyle,
Herbertus Dominus de Carlanerok,
Alexander Dominus de Mountgomorre,
Willielmus Dominus de Crechton,
Adam Dominus de Halis,
Archebaldus de Douglas Vicecomes de Tividale Miles,
Thomas de Kilpatrik Miles,
Et Walterus Scot Miles,
Omnes Admiralli Maris praedicti Regis Jacobi,
Et Custodes Marchiarum Scotiae versus Angliam,
Qui quidem Humfridus & Johannes Duces; Richardus, Henricus, & Radulphus, Comites; Johannes & Thomas, Barones; Radulphus, Johannes, Robertus, Christoferus, Christoferus, Henricus & Willielmus, Milites:
Et Archebaldus Dux, Jacobus, Alexander & Jacobus, Comites; Alexander, Walterus, Thomas, Herbertus, Alexander, Willielmus, & Adam, Barones; Archebaldus Vicecomes, Thomas & Walterus, Milites; hinc & inde habebunt plenum Posse soli & in solidum, ac Custodes & Admiralli, in locis custodiae & Admirallatûs suorum, ad Reparandum & Emendandum Omnia Dampna, Attemptamenta, & Excessus, facta & perpetrata, facienda & perpetranda, contra Tenorem dictarum Treugarum, & Puniendum Malefactores secundùm Casuum exigentiam.
In cujus rei Testimonium Nos,
Alexander Dominus de Gordon,
Alexander Dominus de Mountgomorre,
Barones;
Magister Johannes Methven,
Et Johannes Vausse Scutifer,
Commissarii Illustris Principis Jacobi, Dei gratiâ, Regis Scottorum praedicti,
Huic Parti INDENTURAE, apud Christianissimum Principem Henricum, Dei gratiâ, Regem Angliae &c. memoratum REMANSURAE, Sigilla nostra apposuimus Londoniae, ultimo Die Martii, Anno Domini Millesimo, Quadringentesimo, Tricesimo Octavo; & Anno Regni dicti Illustrissimi Principis Jacobi Regis Scotorum Primo.
Memorandum, quòd ista PARS INDENTURAE, per praedictos Commissarios dicti Regis Scotorum Sigillata, & in Cancellaria Domini Regis Irrotulanda liberata, per Johannem Frank Clericum, Custodem Rotulorum ejusdem Cancellariae, in Praesentia Domini Cancellarii Angliae, liberata fuit Radulpho Domino de Crombewell, Thesaurario Angliae, Vicesimo Die Junii, Anno Regni ipsius Domini Regis xvi, ad eandem Partem in Thesauraria ipsius Domini Regis salvo custodiendam. |
